Η συνήθης φαρμακευτική αγωγή και η επίδρασή της στα θρεπτικά

Όταν ο ιατρός μας συνταγογραφεί ένα καινούργιο φάρμακο, το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κάνουμε είναι να συζητήσουμε μαζί του το πού ανήκει αυτό το φάρμακο, πώς δρα και τι περιμένουμε, σαν θεραπευτικό αποτέλεσμα, αλλά και σαν πιθανή εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών, από αυτό. Είναι καλό, με την προμήθεια του σκευάσματος, να ανοίξουμε το φύλλο οδηγιών και τις οδηγίες χρήσης, να τις διαβάσουμε, για να μπορέσουμε να έχουμε μια σχετική γνώση για το φάρμακο που παίρνουμε. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανησυχία: ο γιατρός μας, για να το γράψει, έχει πειστεί ότι το όφελος του συγκεκριμένου φαρμάκου για εμάς, είναι μεγαλύτερο από τον οποιονδήποτε πιθανό κίνδυνο. Άλλωστε, ο στόχος της φαρμακευτικής αγωγής είναι η προάσπιση της υγείας του ατόμου με ταυτόχρονη εξασφάλιση της ποιότητας ζωής του. Για να το επιτύχουν αυτό, τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε για συχνά προβλήματα, όπως η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και των λιπιδίων, ή η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων από το πεπτικό, εμφανίζουν διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης, οι οποίοι, πολλές φορές, δεν περιορίζονται στο πρόβλημα, αλλά επιδρούν και σε άλλα συστήματα. Σήμερα, θα περιοριστούμε να περιγράψουμε στο πώς κάποια συνηθισμένα φάρμακα επηρεάζουν το μεταβολισμό των διαφόρων θρεπτικών συστατικών της τροφής. Η επίδραση αυτή μπορεί να είναι αμφίδρομη: σε κάποιες περιπτώσεις, ένα τρόφιμο μπορεί να παρεμποδίσει τη δράση ενός φαρμάκου ή να επηρεάσει την απορρόφηση ή το μεταβολισμό του. Άλλες φορές, ένα φάρμακο μπορεί να μειώσει ή να αυξήσει τα επίπεδα ενός θρεπτικού συστατικού. Οι μεταβολές αυτές μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση δυσλειτουργειών στον οργανισμό μας. Ας δούμε τώρα τη σύνδεση που υπάρχει σε κάθε θεραπευτική κατηγορία φαρμάκων και στα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών στον οργανισμό.

Έχω χοληστερίνη και παίρνω :

Στατίνες

Οι στατίνες είναι η πιο συχνή φαρμακευτική επιλογή για τον έλεγχο της χοληστερόλης. Η χρήση της όμως φαίνεται πως, σε κάποιες περιπτώσεις, σχετίζεται με ελαττωμένα επίπεδα στον οργανισμό μας του συνένζυμου Q10. Η έλλειψη του Q10 μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια κόπωση και μειωμένη αντοχή, καρδιολογικά και διανοητικά προβλήματα. Εάν εμφανίσετε ανεξήγητη κούραση, εξάντληση μετά από λίγα λεπτά περπατήματος ή πρόβλημα στη συγκέντρωση, τότε θα πρέπει να ενημερώσετε τον ιατρό σας. Η χορήγηση του Q10, σε άτομα που λαμβάνουν συστηματικά στατίνες, φαίνεται πως επαναφέρει τα επίπεδα του συγκεκριμένου στοιχείου στον οργανισμό, με αποτέλεσμα τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης των ανεπιθύμητων ενεργειών .

Έχω πίεση και παίρνω :

Θειαζιδικά αντιυπερτασικά

Τα διουρητικά της θειαζίδης είναι διουρητικά με μέτρια ισχύ και χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση ήπιων οιδημάτων π.χ. από καρδιακή ανεπάρκεια καθώς και ως αντιυπερτασικά, είτε ως μονοθεραπεία, είτε σε συνδυασμό με άλλα αντιυπερτασικά. Χαίρουν εκτίμησης ως πρώτης γραμμής αντιυπερτασικά σε ηλικιωμένους υπερτασικούς γιατί είναι συνήθως καλά ανεκτά και φθηνά. Η διουρητική τους δράση οφείλεται στην αυξημένη απέκκριση νατρίου και ύδατος. Η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει μείωση στα επίπεδα του Κ (καλίου), Mg (Μαγνησίου) και αύξηση στα επίπεδα του σακχάρου, ασβεστίου και του ουρικού οξέος (γι΄ αυτό πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σε άτομα που έχουν Σακχαρώδη Διαβήτη. Πιο σπάνια συνδυάζονται με χαμηλά επίπεδα Na (Νατρίου), Zn (Ψευδαργύρου), Βιταμίνης B6, Βιταμίνης C και συνενζύμου Q10.

Διουρητικά της αγκύλης

Τα διουρητικά της αγκύλης είναι ισχυρά διουρητικά επιλογής για την αντιμετώπιση της υπέρτασης σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο ή καρδιακή ανεπάρκεια. Η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει μείωση στα επίπεδα του Κ (καλίου), Mg (Μαγνησίου), Zn (Ψευδαργύρου), Βιταμίνης B6, Βιταμίνης C και της Βιταμίνης B1. Προκαλούν αύξηση στα επίπεδα σακχάρου, ασβεστίου και ουρικού οξέος.

ΑΜΕΑ (Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτανίνης)

Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (AMEΑ) αποτελούν μια ευρέως χρησιμοποιούμενη και αποτελεσματική κατηγορία αντιυπερτασικών φαρμάκων που σε πληθώρα κλινικών μελετών μεγάλης κλίμακας έχουν αποδείξει την προστατευτική τους δράση τους ενάντια στις επιπλοκές της αρτηριακής υπέρτασης. Η χρήση τους, σχετικά συχνά, μπορεί να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων καλίου (υπερκαλιαιμία) στο αίμα.

Έχω προβλήματα με το στομάχι και παίρνω:

H2-ανταγωνιστές

Oι H2-ανταγωνιστές αποτέλεσαν σταθμό στη θεραπευτική αντιμετώπιση του έλκους και της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει μείωση στα επίπεδα του Ca (Ασβεστίου), Cr (χρωμίου), Fe (Σιδήρου), P (Φωσφόρου), Zn (Ψευδαργύρου), Βιταμίνης B12, Βιταμίνης B9 (Φολικό οξύ) και της Bιταμίνης D. Ο κίνδυνος έλλειψης της βιταμίνης Β12 είναι ιδιαίτερα αυξημένος σε ηλικιωμένους ασθενείς.

Αναστολείς αντλίας πρωτονίων

Oι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων αποτελούν, μετά τους H2-ανταγωνιστές, σημαντικό σταθμό στην εξέλιξη της θεραπείας του έλκους και της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Tα σημαντικά τους πλεονεκτήματα, σε σχέση με τους H2-ανταγωνιστές, συνίστανται: στην ισχυρότερη ανασταλτική τους δράση στην έκκριση του υδροχλωρικού οξέος, στη σημαντική μείωση του χρόνου επούλωσης του έλκους και στο γεγονός ότι, συνδυαζόμενα με αντιμικροβιακά φάρμακα, επιτυγχάνουν εκρίζωση του H. pylori σε πάσχοντες από πεπτικό έλκος. Η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει μείωση στα επίπεδα του Ca (Ασβεστίου), Cr (χρωμίου), Fe (Σιδήρου), P (Φωσφόρου), Zn (Ψευδαργύρου), Βιταμίνης B12, Βιταμίνης B9 (Φολικό οξύ) και της Bιταμίνης D. Ο κίνδυνος έλλειψης της βιταμίνης Β12 είναι ιδιαίτερα αυξημένος σε ηλικιωμένους ασθενείς.

Μου συνταγογράφησε ο γιατρός αντιβίωση :

Αντιβιοτικά

Η θεραπεία με αντιβιοτικά συνήθως δεν δίνεται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Παρόλα αυτά η χρήση των αντιβιοτικών μπορεί να διαταράξει σημαντικά την εντερική χλωρίδα και κατά συνέπεια να επηρεάσει την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών και την παρουσία τους στον οργανισμό μας. Η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει μείωση στα επίπεδα της Βιταμίνης B1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β12, του Ca (Ασβεστίου) και του Mg (Μαγνησίου).

Παίρνω αντισυλληπτικά :

Αντισυλληπτικά

Τα αντισυλληπτικά αποτελούν καθημερινή συνήθεια για πολλές γυναίκες, είτε ως μέτρο αντισύλληψης, είτε για την αντιμετώπιση διάφορων ορμονικών διαταραχών. Τα οφέλη της αντισυλληπτικής αγωγής είναι πολλά, οι αλλαγές όμως τόσο στην όρεξη, όσο και στα αποθέματα σημαντικών θρεπτικών συστατικών είναι σημαντικές. Η χρήση τους μπορεί να προκαλέσει μείωση στα επίπεδα της Βιταμίνης B6, Β9(Φολικό οξύ), Β12, του Mg (Μαγνησίου) και του Se (Σεληνίου).   Δήλωση αποποίησης ευθύνης: Τα συμπληρώματα διατροφής σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη φαρμακευτική αγωγή. Τα συμπληρώματα διατροφής : 

• Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο μιας ισορροπημένης δίαιτας.
• Πρέπει να φυλάσσονται μακριά από τα μικρά παιδιά.
• Δεν προορίζονται για την πρόληψη, αγωγή ή θεραπεία ανθρώπινης νόσου.
• Η χρήση τους δεν πρέπει να υπερβαίνει τη συνιστώμενη ημερήσια δόση.

Η ορθή λήψη της φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να αποτελεί σε κάθε περίπτωση προτεραιότητα του ασθενούς και θα είναι αποτελεσματική ακόμη και χωρίς τη λήψη των προτεινόμενων συμπληρωμάτων διατροφής. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν είστε έγκυος, θηλάζετε, βρίσκεστε υπό φαρμακευτική αγωγή ή αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας.

Βιβλιογραφία

Clayton JA Rodgers S, Blqkey J. Thiazide diuretic prescription and abnormalities in primary care. Br J Clin Pharmacol 2006 Jan 61:87-95 Pak CY. Correction of thiazide-induced hypomagnesemia by potassium-magnesium citrate from review of prior trials. Clin Nephrol 2000; 54:271-275 Zenuk C, Healey J, Donnelly J, et al. Thiamine deficiency in congestive heart failure patients receiving long term furosemide therapy. Clin Pharmacol 2003:184-188 Crane FL. Biochemical functions of coenzyme Q10. J Am Coll Nutr 2001; 20:591-598 Folkers K, Langsjoen P, Willis R, et al. lovastatin decreases coenzyme Q levels in humans. Proc Natl Acad Sci USa 1990; 87:8931-8934 Valuck RJ, Ruscin JM. A case-control study on adverse effects: H2 blocker or proton pump inhibitor use and risk of vitamin B12 deficiency in older adults. J Clin Epidemiol 2004; 57:422-428 Russell RM, Golner BB, Krasinski SD. Effects of antacid and H2 receptor antagonists on the intestinal absorption of folic acid. JLab Clin Med 1988; 112: 458-463 Sturniolo GC,Montino MC, Rossetto L, et al. Inhibition of gastric acid secretion reduces zinc adsorption in man. J Am Coll Nutr 1991; 10: 372-375 Yang, YX, Lewis JD, Epstein S, Metz DC. Long-term proton pump inhibitor therapy and risk of hip fracture. JAMA 296 (24): 2947-53 Landau D, Kher KK. Gentamicin-induced Bartter-like syndrome. Pediatr Nephrol 1997; 11: 737-740 Elliott C, Newman N, Madan A. Gentamicin effects on urinary electrolyte excretion in healthy subjects. Clin Pharmacol Ther 2000; 67: 16-21 Συντάξη : Παπαγιαννόπουλος Γιάννης Επιμέλεια : Παπαγιαννόπουλος Φώτης